SŁOWNIK OPATA

Attyka – jeden z elementów architektonicznych pełniący funkcję estetyczną a także użytkowo – konstrukcyjną jako zabezpieczenie sąsiednich budynków przed przeniesieniem się ognia w przypadku pożaru. Nazwa sali pochodzi o nazwy wieży attykowej, w której się znajduje.

Audytorium – pomieszczenie do rozmów opata z mnichami

Calefactorium – jedyne ogrzewane pomieszczenie w klasztorze

Cela – izba, pokój cystersa

Cenobium – życie we wspólnocie zakonnej

Claustrum – klasztor. Czasem określano tak wirydarz i krużganki

Dormitorium – sala sypialna mnichów, sytuowana nad kapitularzem

Fraternia – „sala braci”, służyła do wykonywania prac codziennych

Furtian – mnich posługujący na furcie (wejściu do klasztoru)

Grangia – w zakonie cysterskim osobne gospodarstwo rolne

Hypocaustum – system ogrzewania izb ciepłym powietrzem

Kapitularz – sala codziennych narad mnichów z opatem

Konwers – brat świecki, bez święceń, wykonujący różne posługi

Lavabo – w klasztorze umywalnia przed wejściem do refektarza

Oratorium (kaplica) – oddzielne pomieszczenie dla celów kultowych

Parlatorium – pomieszczenie w klasztorze do prowadzenia rozmów z Gośćmi

Scryptorium – pomieszczenie w klasztorze, gdzie przepisywano księgi

Wirydarz – czworokątny dziedziniec, otoczony krużgankami

Ora et labora – Módl się i pracuj

Molliter Cubes! – Wypoczywaj spokojnie!

Ordo et pax – ład i pokój (wezwanie Benedyktyńskie)

Age/Agite ut domi suae! – Rozgość/Rozgośćcie się! (dosł. róbcie jak u siebie)

Bonam Noctem! – Dobrej nocy!

Ordo Cisterciensis – zakon cysterski (cystersi)

Bonum vesperum! – Dobry wieczór! Miłego wieczoru!

Te tamquam domi tuae sentias! – Czuj się jak u siebie w domu!

Bene dormias! – Śpij dobrze!

Placidam noctem – Spokojnej nocy!

Bonum diem – Miłego dnia!

Gratia vobis et pax – Łaska Wam i pokój

Hospes salve – Gospodarz pozdrawia (Gościu witaj!)

Vale! – Bądź zdrów! Żegnaj!

Valete! – Bywajcie zdrowi! Żegnajcie!

Cele Superior to indywidualnie zaprojektowane pokoje nazwą nawiązujące do zajęć zakonników, którzy do dziś przebywają w Opactwie wcielając w życie zakonne motto

„Ora et labora” – „Módl się i pracuj”.

Każdy pokój ma spersonalizowany wystrój, inspirowany zajęciami zakonników:

Cela Bartnika – zwanego również bartodziejem – nawiązuje do dawnego rzemieślnictwa jakim był chów pszczół, rozpowszechnionym w Polsce w XVI – XVII w.

Cela Bednarza – rzemieślnik zajmujący się wytwarzaniem naczyń drewnianych techniką klepkową, głównie beczek, które dawniej wykorzystywano do przechowywania piwa, wina czy miodu.

Cela Choralna – Chorał- liturgiczny jednogłosowy śpiew w kościele rzymskokatolickim. Melodie chorału, stanowiły podstawę wielogłosowej muzyki średniowiecznej.

Cela Ekonoma – w zakonie ekonom zajmuje się finansową strona życia klasztornego- opłaca rachunki, pracowników, robi zakupy, zajmuje się remontami. Pokój przedstawia ekonomiczne aspekty życia codziennego.

Cela Furtiana – Furtian - inaczej klucznik, odźwierny, który zdaje się mówić gościom przekraczającym bramy średniowiecznego klasztoru "Agite ut domi suae"( Rozgośćcie się).

Cela Gorzelnika – w dawnej Polsce w X-XIII wieku osoba służebna zajmująca się wytwarzaniem alkoholu na potrzeby dworu książęcego. Cystersi również trudnili się gorzelnictwem.

Cela Herbarium – zielnik- zbiór rycin lub zasuszonych roślin. Rozpowszechniony w Europie w XVI w. Pokój w kolorze zielonym nawiązujący do uprawy ziół czy ogrodu.

Cela Konwersa – konwersi wstępując do zakonu odrzucali rzeczywistość świata świeckiego. Konwers to brat świecki, bez święceń, wykonujący różne posługi. " Bezczynność jest wrogiem duszy" -głoszą "Reguły" Św. Benedykta. Konwersi zazwyczaj oznaczali zakonników drugiej kategorii, którzy przede wszystkim wykonywali ciężkie prace i pozbawieni byli możliwości pełnego uczestnictwa w życiu zakonu.

Cela Lektora – Pokój o charakterze biblioteki gdzie przewodzi Słowo Boże, które czytać mógł tylko lektor-chrześcijanin specjalnie powołany do tej funkcji.

Cela Nowicjata – nie dłuższy niż dwuletni okres rozpoczynający życie we wspólnocie zakonnej. Malowidło na ścianie Celi Bowicjata przedstawia scenę z życia zakonnego- klęczący kandydat na mnicha prosi o "miłosierdzie Boże i przyjęcie do nowicjatu".

Cela Opata – Opat inaczej przełożony zakonu. Utrzymany w tonacji umiarkowanego spokoju i średniowiecznej ascezy. Malowidła na ścianach przedstawiają mnichów z zakonu cysterskiego.

Cela Piwowara – Piwowar to specjalizacja zawodowa sięgająca swoją tradycją czasów średniowiecza, kiedy to nastąpił rozwój miast i rzemiosła piwnego.

Cela Profesa – w tym pokoju mnisi przygotowywali się do ślubów (profesji). "Słuchaj, synu, nauk mistrza i nakłoń ku nim ucho swego serca"- "Reguły" Św. Benedykta,. Mnichowi przygotowującemu się do ślubów(profesji) Reguły te czytane były 3 razy zanim zdecydował się ślubować stałość i posłuszeństwo.

Cela Przeora – Pokój nawiązujący do życia klasztornego a zwłaszcza ich przełożonego- przeora. Skromność, prostota i uduchowienie to główne hasła przyświecające cystersom.

Cela Skryptorium – W pokoju tym znajdą Państwo pulpit (skryptorium) do pisania i czytania, który w czasach średniowiecznych był niezbędny zakonnikom do ręcznego przepisywania ksiąg.

Cela Winiarza – W średniowieczu Cystersi trudnili się również wyrobem wina, które spożywali do wieczerzy. W obecnej restauracji Miód i Wina znajdowały się urządzenia gorzelnicze, a pamiątką po gorzelni jest sam komin znajdujący się w Kapitularzu.

Cela Wirydarium – Malownicze ściany nawiązujące do wirydarzy (ogrodów klasztornych często otoczonych krużgankami) rodem z średniowiecza sprawią, iż mogą się Państwo poczuć w tym pokoju jak w „rajskim dworze”.

Cela Salomei z Bergu – matka Kazimierza Sprawiedliwego, który sprowadził Cystersów do Polski.

Cela Otto Schenkinga – duchowny katolicki, biskup inflandzki. Od 1613 roku komendantariusz opactwa Cystersów w Sulejowie

Cela Królowej Jadwigi – Od 1384 roku królowa Polski. W 1386 roku została żoną Władysława Jagiełły, który zatrzymał się w opactwie w drodze na Grunwald.

Apartament Władysława Jagiełły – Apartament powstał na pamiątkę wizyty Władysława Jagiełły w Opactwie Cystersów w drodze na Grunwald

Apartament Kazimierza Sprawiedliwego – Kazimierz Sprawiedliwy jest fundatorem Opactwa cystersów, które utworzył w 1176 r.. na pamiątkę swojego cudownego odnalezienia w Puszczy Pilickiej, w której zabłąkał się podczas polowania ze swoją świtą

Izba Infirmierza – dawnej przełożony nad izbą chorych - pielęgniarz

Izba Armarium – inaczej szafa, archiwum. Służyły do przechowywania książek, dokumentów i cennych przedmiotów.